🍂Günün sohbeti olarak birbirine benzeyen, çoğu zaman karıştırılan ve cümle içinde kullanırken kararsızlık oluşturan üç kelimeden bahsetmek istiyorum: bağlılık, bağlanma ve bağımlılık. Aslında İngilizcede her birinin yazılışı farklı olduğundan karıştırılması pek mümkün değilken Türkçe\’ de yazılışları birbirine çok benzediğinden daha fazla karıştırılmaktadır. Bağlılık kelimesinin İngilizcesi \”loyalty\”, bağlanma kelimesinin İngilizcesi \”attachment\”, bağımlılık kelimesinin İngilizcesi ise \”dependency\” dir. Farklı kelimelerle yapılan telaffuzlar sayesinde bu üç farklı kelimenin anlaşılması kolaylaşmaktadır.
🍂Bağlılık, birbirine karşı sevgi ve saygı ile duyulan içten yakınlıktır. Bir yere bağlı olma, bir düşünceye bağlı olma, bir topluma bağlı olma bu duruma örnek verilebilir. Bir ideoloji etrafında toplanan gruplar birbirlerine ve fikirlerine karşı içten bir bağlılık geliştirirler. Bağlılık kavramının en temel ayırıcı özelliği ise “özgür irade” dir. Burada kişilerin kendi istekleri doğrultusunda kurdukları yakınlıktan bahsedilir. Bir kişiye ya da bir düşünceye bağlı olmayı bireyler kendi özgür iradeleriyle karar verirler.
🍂Bağlanma, bireyin yakın ilişkiler kurma eğilimidir. Burada esas olan anne ile çocuk ilişkisidir. Çocukların çevresiyle ilk bağlantısını kurduğu ve hızlı bir gelişim gösterdiği dönem olan 0-2 yaş döneminde, çocuğun anneyle gerçekleştirdiği bağlanma türü (güvenli, kaygılı/çelişkili, kaçınık) yetişkinlik dönemi ilişkilerini de doğrudan etkiler. Bağlanma içsel bir dürtü olarak betimlenebilir. Bağlanma türleri konusundaki ayrım, kişilerin bebeklik çağlarında ebeveynleri ile geliştirdikleri ilişkiye göre belirlenir.
🍂Bağımlılık, bir maddenin ruhsal, fiziksel ya da sosyal sorunlara yol açmasına rağmen alımına devam edilmesi, bırakma isteğine karşılık bırakılamaması ve maddeyi alma istediğinin durdurulamamasıdır. Günlük hayatta sıkça karşılaştığımız bir kavram olan bağımlılığa, sigara bağımlılığı, alkol bağımlılığı gibi türleri de içine alan madde bağımlılığı örnek gösterilebilir. Bağımlılık sebebiyle yoksunluk çeken kişilerin yalnız kalma korkusu, hayır diyememe ve özgüveni eksikliği gibi sorunlar yaşadığı bilinmektedir.
🍂Birbirlerinden anlamca farklı olan bu kavramların özümsenmesi, anlatmak istediğimiz durumu doğru ifade etmek açısından oldukça önem taşımaktadır. Her bir kavramın kendi içinde farklı başlıklar bulunmaktadır. Bağlılık, bağlanma ve bağımlılık kavramlarıyla birlikte gelişen alt başlıklara birlikte göz atalım.
BAĞLANMA
🍂Bağlanma deyince akla ilk gelen kavram \”örgütsel bağlanma\” dır. Özellikle iş yaşamında yaşanan istifa durumlarının ardından bu kavram hakkında ayrıntılı bir inceleme yapma ihtiyacı duyulmuştur. İşverenler yanlarında çalışan personellerin kendilerine bağlı olmasını ve türlü zorluklara dayanma kapasitelerinin yüksek olmasını isterler. Bu amaçla personellerin kendilerine olan bağını geliştirmek için çeşitli unsurların sağlanması gerekmektedir. Bu unsurlardan ilki devamlılıktır. Kişilerin bağlılık düzeylerinin süreklilik göstermesi istenir. Böylelikle uzun süre birlikte çalışma imkanı sağlanmış olur. Bir diğer unsur ise duygusal bağlılıktır. Aralarında duygusal bir bağ olan kişi ya da kişiler birbirlerine karşı daha toleranslı olurlar. Bunun sonucunda da olumsuz durumlara karşı dayanıklılık düzeyi artar. Örgütsel bağlılığı etkileyen son unsur ise normatif bağlılıktır. Burada kişilerin sadakat duygusu üzerinde durulur. Kişiler kendilerini bağlı bulundukları işverene karşı sorumlu hissedeler. Örgütsel bağlanma üzerine yapılan araştırmalar sonucunda, kişilerin eğitim düzeyleri ile örgütsel bağlanma arasında negatif korelasyon olduğu görülmüştür. Eğitim düzeyi arttıkça bağlanma düzeyi azalmaktadır. Kişiler kendi fikirlerini ortaya koydukça yanlış olduğunu düşündüğü konularda söz sahibi olur. Bir diğer önemli faktör ise yaş düzeyidir. Kişilerin yaşları ile örgütsel bağlanma arasında da negatif korelasyon görülmüştür. Yani ilerleyen yaş grubuyla birlikte bağlanma düzeyleri azalmaktadır.
BAĞLANMA
Bebeklikte Bağlanma Biçimleri
🍂Kaygılı-Kararsız bağlanmada bebekler hem ebeveynle yakın olmak hem de karşıt durmak isterler. Kararsız yapıya sahip olunan bu bağlanma türünde ebeveynin bulundukları ortamdan ayrılması bebekte huzursuz bir gelişimi beraberinde getirir. Ebeveynin ortama geri gelmesi bu huzursuzluğu hafifletmez.
🍂Kaçıngan bağlanmada, bebeklerin ebeveynlerine karşı nötr bir tavır sergiledikleri gözlemlenir. Ebeveyn ortamdan ayrıldığında bebeklerde herhangi bir tepkime görülmez. Onlar için anne, baba veya yabancı bir kişi arasında herhangi bir fark yoktur.
🍂Güvenli bağlanma, bebeklikte gelişen en sağlıklı bağlanma türüdür. Bebekler ebeveyni ortamdan ayrıldığında huzursuzlaşabilir; ancak ebeveynin dönüşü ile birlikte bu huzursuzluk yerini güvenli bir yakınlık temasa bırakır.
Yetişkinlikte Bağlanma Biçimleri
🍂Güvenli bağlanma, bebeklik döneminde olduğu gibi yetişkinlikte de sağlıklı bir bağ kurma söz konusudur. Kişiler yakınlarına sevgi ve saygı ile bağlıdırlar. Kendilerine ve diğerlerine değer verirler.
🍂Korkulu bağlanma, düşük özgüvenle karakterize olmuştur. Kişiler her ne kadar karşılıklı ilişki kurmaya istekli olsalar da kabul görmeme ve reddedilme korkusu ağır basar ve sosyal ilişkilerden kaçınırlar.
🍂Kayıtsız bağlanmada kişiler, kendilerine oldukça değer verirken dış dünya için aynısını söylemek mümkün olmamaktadır. Bağımsızlığa yükledikleri anlam yüksek olduğundan sosyal ilişkiler zayıf kalır.
🍂Saplantılı bağlanmada düşük özgüven göze çarpmaktadır. Kişi diğerlerine kendisinden daha fazla önem verir ve yakın ilişkilerinde oluşturduğu beklentileri karşılanmadığında öfke duyabilir.
BAĞIMLILIK
🍂DSM\’ nin yayımlanan ilk versiyonunda sosyopatik kişilik bozuklukları başlığı altında ele alınan madde bağımlılığı DSM 5\’ te \”Madde Kullanım Bozuklukları\” adı altında ele alınmış olup toplamda 10 maddeden oluşmaktadır: alkol, kafein yoksunluğu, tütün vb. DSM 5\’ te ilk kez ele alınan madde bağımlılığı türü \”esrar yoksunluğu\” dur.
🍂Belirli bir maddeye bağlı olmayan davranışsal bağımlılık türleri de bulunmaktadır. Alışveriş bağımlılığı, seks bağımlılığı, internet bağımlılığı ve ilk kez DSM 3\’ te tanımlanan kumar bağımlılığı bunlardan bazılarıdır.
🍂İlerleyen dönemlerde farklı bağımlılık türlerinin ortaya çıkması muhtemeldir. Geçmişte internet bağımlılığı diye bir kavram yokken değişen ve gelişen teknolojiyle birlikte bu bağımlılık türü ortaya çıkmıştır.
🍂Görüldüğü üzere bağlılık, bağlanma ve bağımlılık birbirlerinden farklı üç ayrı kavramdır ve karıştırılmaması adına içeriklerinin bilinmesi ve anlaşılması gerekmektedir.
🍂Herkese iyi çalışmalar dilerim.
🍂Psiket..
